Auteur: Marketing Distrivers

Inmaken roept nostalgische beelden op, van glazen potten, rubberen ringen en weckflessen vol jam, chutney en ingemaakte groente. Voor onze (over)grootouders was inmaken een manier om seizoensproducten het hele jaar door te kunnen gebruiken. Met de komst van de koelkast, diepvries en het jaarrond beschikbaar zijn van alle mogelijke levensmiddelen, is de echte noodzaak van inmaken verdwenen. Toch is inmaak een hele mooie manier om voedselverspilling tegen te gaan.

Meneer Weck

Inmaken is de verzamelnaam voor alle manieren van conserveren van voedsel door het luchtdicht te bewaren of te bewaren in een (vloei)stof. Wecken is één van de manieren om in te maken, wecken is eigenlijk een merknaam die bij sterilisatie van voedsel hoort. Zoals je ook praat over Spa Rood, als je een fles bruisend bronwater bedoelt. Ergens eind 1800 vond Nicolaas Appert uit, dat hij door sterilisatie potten etenswaren langer goed kon houden. Hij verkocht deze techniek aan Johan Weck. Samen met een compagnon werd het weckconcept grootgemaakt en bleef de naam Weck voor eeuwig verbonden met inmaak.

Eigen huis en tuin

Heden ten dage weten we dat er verschillende manieren zijn om voedsel te conserveren. Bij conserveren, verlengen we de houdbaarheid door schimmels, bacteriën, virussen en gisten te doden of te belemmeren in hun groei. Micro-organismen kunnen niet overleven op een voedingsbodem die:

» minimaal 33% uit zout bestaat
» minimaal 62% uit suiker bestaat
» bestaat uit een azijnzuuroplossing van 4%
» omgeven is door minimaal 15% alcohol

Daarnaast groeien ze bijna niet in een koelkast, stopt de groei wanneer je ze invriest, droogt of afsluit van lucht en gaan ze nagenoeg dood door verhitting. In de levensmiddelenindustrie worden diverse methodes toegepast om voedselveilige producten te leveren. Thuis kun je ook aan de slag met bijvoorbeeld de voedseldroger of een sous-vide stick. In deze column richten we ons enkel op de traditionele huis-tuin-keuken manier van inmaken.

Ik maak je in

Zelf inmaken, is heel erg leuk. Een fantastische activiteit om te doen met je cliënten. Het ruikt heerlijk en doet oude tijden herleven. En zoals gezegd een uitstekende manier om voedselverspilling tegen te gaan.

Botulisme
In de industrie en ook in jouw instelling geldt er wet- en regelgeving rondom voedselveiligheid. Naast de producenten, monitort en handhaaft ook de Voedsel- en Waren autoriteit al deze processen. Bij het thuis wecken of fermenteren van groente, vlees, vis of inleg in olie is er een minimale kans op botulisme (ziekte veroorzaakt door een giftige stof afkomstig van een bacterie). Wanneer je zelf aan de slag gaat met het inmaken van voedsel, is het belangrijk dat je goed op de hygiëne let om de groei van micro-organismen tegen te gaan.

Wat kun je inmaken en welke verhoudingen houd je dan aan?

Inmaken in zout

Inmaken in zout wordt bijna niet meer gedaan. Een smakelijke uitzondering hierop is zuurkool. Door op witte kool 10 g zout per kilo te strooien, maken melkzuurbacteriën de kool zuur. Dit proces, waarbij micro-organismen juist gebruikt worden om de verduurzaming tot stand te brengen heet fermentatie.

Inmaken in suiker

Inmaken in suiker is met name geschikt voor fruit en rabarber (rabarber is officieel een groente). Je kunt er jam, marmelade, gelei of zelfs limonade van maken. Vanwege het feit dat fruit suiker bevat, moet er om een 62% suikergehalte te krijgen, 60% suiker worden toegevoegd. Sommige vruchtensoorten bevatten meer suiker van zichzelf, dan volstaat 50% suiker. Jam en marmelade krijgen een geleiachtige consistentie, omdat vruchten de stof pectine bevatten. Combineer pectinerijke met pectine-arme vruchten (zie schema hieronder) voor de beste consistentie. Of voeg pectine poeder of geleisuiker toe. Wanneer je niet zoveel suiker wilt eten kun je ook kiezen voor een geleisuiker met minder of geen suiker.

Pectine arm

aardbeien
frambozen
kersen
kiwi
nectarine
peer
rabarber

Veel Pectine

bosbessen
bramen
druiven
pruimen
kruisbessen

Zeer veel Pectine

aalbessen
appels

aalbessen
appels

Pectine rijk

citrusfruit
cranberries

Inmaken in azijn

In de Warenwet is vastgelegd, dat azijn alleen azijn mag heten wanneer het minimaal 4% azijnzuur bevat. Hiermee kun je dus alle (gepasteuriseerde) azijnsoorten gebruiken om in te maken. Er bestaat ook speciale inmaakazijn. Deze heeft een hogere zuurgraad, het is niet per se noodzakelijk om deze inmaakazijn te gebruiken. Met azijn kun je restjes inmaken en er zoetzuur of chutney van bereiden. Chutney smaakt heerlijk bij een stukje vlees(vervanger).

Bereid bijvoorbeeld eens de mangochutney uit het recept hieronder en maak jezelf er een broodje gerookte kipfilet bij. De combinatie is heerlijk!

Inmaken in alcohol*

Zowel vers, als gedroogd fruit leent zich prima om in brandewijn onder te dompelen. In het kader van voedselverspilling ligt het verwerken van overgebleven vers fruit meer voor de hand, immers gedroogd fruit is al langer houdbaar dan vers fruit. Vers fruit wordt gezoet en onder 40% alcohol gezet (b.v. Brandewijn, Gin, Wodka). Vers fruit bevat vocht, wat het alcoholgehalte verlaagd. Vind je het toch leuk om Boerenjongens of –meisjes te maken van gedroogde rozijnen of abrikozen, dan kun je 15% Brandewijn nemen of het fruit eerst laten wellen voor gebruik.

*Check vooraf of jouw zorginstelling een beleid heeft rondom alcohol.

Mangochutney

Recept afdrukken Pin recept

Bereidingstijd 1 uur uur

Ingrediënten

  

• 1 mango
• 1 ui
• 1 teentje knoflook
• 1 rode peper
• 2 cm gember
• 1 kruidnagel
• 150 g suiker
• 1 mespuntje cayennepeper
• 1 el citroensap
• 3 el olijfolie

Instructies

 

• Schil de mango en snijd het vruchtvlees in blokjes.
• Pel de ui en knoflook en snijd ze fijn.
• Verhit olie in een pan en fruit de mango, knoflook en de ui.
• Snijd de peper in dunne ringen. Schil de gember en snijd hem fijn. Voeg de peper en gember toe in de pan en laat circa 20 minuten op laag vuur koken.
• Doe de kruidnagel en suiker erbij en laat ze 5 minuten meekoken. Breng de chutney op smaak met cayennepeper en citroensap en laat nog 5 minuten inkoken.
• Schenk de chutney in een schone pot, sluit de deksel en laat de pot vacuümtrekken door op de kop te zetten. Laat de chutney afkoelen.

Auteur: Marketing Distrivers

Lunchmuffin met asperges

Recept afdrukken Pin recept

Bereidingstijd 40 minuten min

Gang brunch, lunch

Porties 6

Ingrediënten

  

• 12 eieren
• 150 ml room
• 6 groene asperges
• 1 ui
• 1 bos bladpeterselie
• 120 gram feta
• zout en peper
• olie

Instructies

 

• Verwarm de oven voor op 180 graden.
• Pel de ui en snijd hem in fijne snippers. Schil de groene asperges en snijd het houtige gedeelte eraf. Snijd ze vervolgens in kleine stukjes. Afhankelijk van de dikte zul je ze misschien eerst over de lengte moeten halveren.
• Verwijder de steeltjes van de peterselie en snijd de blaadjes fijn. Verkruimel de feta.
• Verwarm een scheutje olie in een pan en fruit het uitje. Bak vervolgens de aspergestukjes mee met een beetje peper en zout. Laat het ongeveer 5 minuten op medium vuur doorbakken.
• Klop in de tussentijd de eieren met de room los in een grote kom. Voeg naar smaak peper toe.
• Laat de asperges iets afkoelen en voeg deze vervolgens toe aan het eiermengsel. Roer ook de verkruimelde feta en de peterselie door de mix.
• Knip stukken bakpapier op maat en kreukel ze even stevig samen in je handen. Vouw een stukje bakpapier weer uit en duw deze in de vorm in een muffinblik en verdeel het mengsel er gelijkmatig over.
• Bak de muffins 20 tot 25 minuten in de oven.

Auteur: Marketing Distrivers

Minestrone soep met zelfgemaakte croutons

Minestrone is een Italiaanse groentesoep wat letterlijk vertaald “grote soep” betekent. Dit is vanwege de vele ingrediënten die het kan bevatten. Minestrone is een dikke volle groentesoep die vaak wordt geserveerd als maaltijdsoep. Dus heb je nou tomatensoep, groenten en pasta over? Dan heb je binnen no-time een goedgevulde maaltijdsoep op tafel staan en ben je ook weer van de restjes af!

Recept afdrukken Pin recept

Bereidingstijd 30 minuten min

Gang brunch, lunch, Soep, Voorgerecht

Ingrediënten

  

Minestrone soep

• Restje tomatensoep
• Left-over groentes
• Gekookte pasta

Croutons

• 5 sneetjes oud brood
• 30 ml olijfolie
• 30 gram gesmolten boter

Instructies

 

• Verwarm de oven voor op 190 graden.
• Snijd het brood in blokjes. Doe het brood in een kom en voeg hier de olie en boter aan toe. Gooi het even flink om zodat alle blokjes zijn bedekt met olie en boter.
• Voeg voor extra smaak nog kruiden of zeezout toe. Ook knoflook of Parmezaanse kaas is erg lekker!
• Leg op een bakplaat een vel bakpapier en verspreid hierover het brood. Bak de blokjes 20 minuten in de voorverwarmde oven. Schep halverwege om.
• Bewaar ze in een afgesloten bakje voor maximaal een week.

Auteur: Marketing Distrivers

Pastasalade met vega mortadella

Recept afdrukken Pin recept

Bereidingstijd 20 minuten min

Gang brunch, lunch, Voorgerecht

Porties 6

Ingrediënten

  

• 360 gram gekookte pasta
• 3 avocado’s
• 90 gram rucola
• 3 bolletjes mozzarella
• verse basilicum
• 120 gram pistache nootjes ongezouten
• 250 gram cherrytomaatjes
• 1,5 eetlepel balsamico azijn
• 3 eetlepels citroensap
• 3 eetlepels olijfolie
• peper en zout

Instructies

 

• Voeg voor de dressing alle ingrediënten samen en meng goed door elkaar.
• Halveer de tomaatjes en snijd de vegetarische mortadella in reepjes.
• Snijd de avocado’s doormidden, verwijder de pit en lepel in één beweging het vruchtvlees eruit. Snijd het vruchtvlees vervolgens in blokjes.
• Meng de pasta met de dressing, tomaatjes, mortadella en rucola.
• Scheur de mozzarella in stukjes en voeg toe aan de pastasalade. Voeg als laatste de plakjes avocado toe en schep voorzichtig om.
• Schep een royale hoeveelheid salade in een diep bord en garneer de salade met verse basilicum en pistachenootjes.

Auteur: Marketing Distrivers

Vegetarische rendang met nasi, gele atjar en omelet

Recept afdrukken Pin recept

Bereidingstijd 45 minuten min

Gang Hoofdgerecht

Porties 6

Ingrediënten

  

• 600 gram bami/nasi groente
• 250 gram zilvervliesrijst
• mix voor nasi goreng
• 600 gram Vivera shoarmareepjes
• 500 ml kokosmelk
• 1 stengel citroengras
• 1 grote ui grof gesneden
• 5 tenen knoflook gepeld
• 5 cm gember geschild
• 1 tl korianderpoeder
• 1 tl komijnpoeder
• 1/2 tl kaneel
• 1/2 tl sambal oelek
• 4 el ketjap
• 1 tl honing
• 300 gram atjar tjampoer geel
• 6 eieren
• een flinke snuf zout
• 200 ml water
• olie

Instructies

 

• Verhit een goede scheut olie in een koekenpan en bak de shoarmareepjes bruin krokant.
• Maal in de tussentijd de ui, knoflook, gember, koriander, komijn, kaneel, sambal, ketjap, honing en zout in een keukenmachine fijn tot een gladde boemboe. Als je geen keukenmachine hebt, kun je de ingrediënten ook fijn snijden met de hand of vermalen met een vijzel.
• Verhit een scheut olie in een pan en fruit hierin voor 5 minuten de boemboe.
• Voeg hier de gebakken shoarmareepjes aan toe en roer de boemboe door de reepjes.
• Voeg de kokosmelk en 50 ml water toe.
• Kneus de stengel citroengras met de achterkant van je mes en voeg deze toe aan de pan. Laat ongeveer 20 minuten op laag vuur sudderen.
• Kook in de tussentijd de rijst volgens de verpakking.
• Verhit in een wokpan olie en bak hierin de groente gaar. Voeg de inhoud van de nasimix met 150 ml water toe aan de groente. Verhit het geheel al roerend circa 1 minuut.
• Giet de rijst af en voeg toe in de wokpan. Roerbak het geheel nog ongeveer 1 minuut op hoog vuur.
• Verhit volgens nog een scheutje olie in een koekenpan en bak hierin 6 eieren naar gewenste bereiding.
• Serveer de vegetarische rendang met de nasi, de gele atjar en de eieren.

Notities

Garneertip! Strooi, voor een Aziatisch tintje, een handje Seroendeng of gebakken uitjes over de nasi.

Auteur: Marketing Distrivers

3 heerlijke zomerse desserts

Recept afdrukken Pin recept

Bereidingstijd 15 minuten min

Gang Nagerecht

Porties 6

Ingrediënten

  

Aardbeienyoghurt met bitterkoekjes

• 25 gram bitterkoekjes
• 300 gram Skyr
• 200 gram aardbeien
• 300 gram aardbeienyoghurt

Mango kwark trifle

• 50 gram cake
• 150 gram mangoblokjes
• 200 gram vanillevla
• 250 gram magere kwark

Havermout rood fruit dessert

• 250 gram bosvruchtenmix
• 500 gram magere kwark
• 100 ml gecondenseerde melk
• 120 gram havermout

Instructies

 

Aardbeienyoghurt met bitterkoekjes

• Doe de aardbeien in een blender of keukenmachine en meng tot je een gladde aardbeiensaus hebt.
• Roer de aardbeienyoghurt door de Skyr en voeg de helft van de bitterkoekjes toe.
• Verdeel het yoghurtmengsel over 6 glazen.
• Garneer met de aardbeiensaus en de andere helft van de bitterkoekjes en serveer direct.
• Serveertip! Verdeel de verschillende ingrediënten in laagjes over de glazen. Garneer het verse fruit als topping om het dessert helemaal af te maken!

Mango kwark trifle

• Snijd de cake in blokjes.
• Voeg de helft van de mangoblokjes toe aan de kwark en bewaar de rest voor de garnering.
• Verdeel de vanillevla over 6 glazen en leg hierop de blokjes cake. Verdeel vervolgens het kwarkmengsel erover.
• Garneer af met de mangoblokjes en serveer direct.

Havermout rood fruit dessert

• Meng de kwark met de gecondenseerde melk en klop goed door elkaar.
• Maak vervolgens 3 lagen in een glas. Begin met een royale lepel rood fruit, een handje havermout, gevolgd door het
• kwarkmengsel en wederom een laag rood fruit.
• Afhankelijk van het formaat van het glas zou je de lagen kunnen herhalen.

Auteur: Marketing Distrivers

Quiche met leftover groenten

Een quiche is een veelzijdig gerecht en uitermate geschikt om waste tegen te gaan. Je kan de taart namelijk vullen met zo goed als alles, ook de groenten van gisteravond. Hieronder staat een basisrecept, wijk hier gerust van af en wees creatief. Vervang bijvoorbeeld de broccolimix voor Mexicaanse groenten en voeg in plaats van spekjes plakjes chorizo toe voor een Zuid Amerikaanse twist.

Recept afdrukken Pin recept

Bereidingstijd 1 uur uur

Gang brunch, Hoofdgerecht, lunch

Porties 6

Ingrediënten

  

• 4 eieren
• 200 ml crème fraîche
• hartige taartdeeg
• boter
• 100 gram geraspte belegen kaas
• 125 gram gerookte spekreepjes
• 750 gram broccolimix

Instructies

 

• Verwarm de oven voor op 180 graden. Haal 5 plakjes hartig taartdeeg uit de verpakking, verwijder het folie en laat ze los van elkaar ontdooien. Doe het resterende taartdeeg terug in de vriezer voor een volgende keer.
• Vet een spring- of quichevorm in met een beetje boter.
• Bak de spekjes uit en voeg de groentemix toe. Deze is al voorgekookt dus bak niet te lang om nog een bite te behouden. Giet eventueel vocht af. Gebruik je verse groenten, houd er dan rekening mee dat je die iets langer moet bakken.
• Mix in een kom de crème fraîche en de eieren. Als dit goed gemengd is, voeg dan een handje kaas toe en roer nogmaals door. Breng op smaak met zout en peper.
• Bekleed de spring- of quichevorm met de plakjes deeg. Druk de overlappende randjes goed aan. Verdeel de groenten over het deeg en schenk vervolgens het eiermengsel over de vulling. Bestrooi de taart met de belegen kaas en zet voor 35 minuten in de oven.

Auteur: Marketing Distrivers

Ben jij (bijna) klaar met je vmbo? Of heb je niet de juiste mbo-keuze gemaakt? Wil je aan de slag in de wereld van transport en logistiek? Dan zijn wij op zoek naar jou! Voor het aankomende schooljaar hebben wij nog een aantal mooie leerwerkplekken vrij voor BBL-ers die een logistieke opleiding willen gaan volgen. Als BBL-er werk je 4 dagen per week in de praktijk. Daarnaast volg je 1 dag per week een opleiding bij een ROC bij jou in de buurt.

Goed om te weten! Bij ons kun je ook nu al starten met een bijbaan en/of vakantiewerk en starten met je opleiding in september.

Waar ga je werken?

Je gaat aan de slag bij Distrivers in Hoogeveen. Distrivers is een totaalleverancier op het gebied van eten en drinken aan ziekenhuizen en zorginstellingen. Het assortiment van Distrivers bestaat uit verse, koelverse en diepvriesproducten, maaltijden uit eigen keuken en kruidenierswaren. Bij Distrivers ga je ervaren hoe het is om te werken in de wereld van transport en logistiek. In het distributiecentrum doorloop je maar liefst 8 afdelingen. Door de roulatie in afdelingen vergroot jij je eigen kennis en leer je de organisatie ook beter kennen. Zo kom jij er achter wat je echt leuk vind in de transport en logistiek!  

Blij met een leerling zoals jij!

Als BBL-leerling logistiek heb je te maken met je leerbedrijf (Distrivers), met het ROC en met het Sectorinstituut Transport en Logistiek (STL). Bij STL krijg je een eigen adviseur, die ervoor zorgt dat jouw BBL-traject soepel verloopt. STL neemt jou in dienst, heeft nauw contact met Distrivers en maakt iedere vier weken salaris naar je over. Je komt in aanmerking voor een BBL-opleiding in de transport als onderstaande punten bij jou passen:

• Je bent (bijna) klaar met je vmbo-opleiding;
• Je wilt graag vrachtautochauffeur worden;
• Je steekt de handen uit de mouwen en leert in de praktijk;
• Je bent nauwkeurig, resultaatgericht en stressbestendig;
• Je bent flexibel en hebt geen bezwaar tegen het werken in dag-, avond-, weekend- en nachtdiensten;
• Je wilt een baan met vrijheid en verantwoordelijkheid;
• Je woont in de buurt van Hoogeveen.

Wat krijg je?

• Een salaris tijdens je opleiding;
• Persoonlijke begeleiding door een praktijkbegeleider op het leerbedrijf;
• Persoonlijke begeleiding door een adviseur van het Sectorinstituut Transport en logistiek;
• Gratis Arbocursus, heftruck- of reachtruck-certificaat en veiligheidsschoenen;
• Kans op een baan bij jouw leerbedrijf na het afronden van jouw opleiding.

Ben jij diegene naar wie wij op zoek zijn?

Wij nodigen je van harte uit om te solliciteren. Stuur je CV en motivatiebrief naar Ronald Kley (ronald@distrivers.nl) of Guido Koster (guidokoster@distrivers.nl). Voor meer informatie kun je bellen met Ronald Kley (0528-229260). Wil je eerst meer weten over STL? Kijk dan op https://www.stl.nl/bbl/ of bel Mascha Menzo (06-53825534). Voor meer informatie over Distrivers ga je naar www.distrivers.nl

Auteur: Marketing Distrivers

Ben jij (bijna) klaar met je vmbo? Of heb je niet de juiste mbo-keuze gemaakt? Wil je aan de slag in de wereld van transport en logistiek? Dan zijn wij op zoek naar jou! Voor het aankomende schooljaar hebben wij nog een aantal mooie leerwerkplekken vrij voor BBL-ers die vrachtwagenchauffeur willen worden. Als BBL-er werk je 4 dagen per week in de praktijk. Daarnaast volg je 1 dag per week een opleiding bij een ROC bij jou in de buurt.

Goed om te weten! Bij ons kun je ook nu al starten met een bijbaan en/of vakantiewerk en starten met je opleiding in september.

Waar ga je werken?

Je gaat aan de slag bij Distrivers in Hoogeveen. Distrivers is een totaalleverancier op het gebied van eten en drinken aan ziekenhuizen en zorginstellingen. Het assortiment van Distrivers bestaat uit verse, koelverse en diepvriesproducten, maaltijden uit eigen keuken en kruidenierswaren. Bij Distrivers ga je ervaren hoe het is om te werken in de wereld van transport en logistiek. Je kunt bij Distrivers op je 18^e al op een bestelbus rijden en uiteindelijk zelfs op de vrachtwagen (met oplegger). Chauffeurs in opleiding gaan wanneer ze nog geen 18 jaar zijn en/of geen rijbewijs hebben eerst in het distributiecentrum aan het werk. In het distributiecentrum doorloop je maar liefst 8 afdelingen. Door de roulatie in afdelingen vergroot jij je eigen kennis en leer je de organisatie ook beter kennen. Deze ervaring en kennis neem je uiteindelijk mee de weg op!

Blij met een leerling zoals jij!

Als chauffeurs leerling heb je te maken met je leerbedrijf (Distrivers), met het ROC en met het Sectorinstituut Transport en Logistiek (STL). Bij STL krijg je een eigen adviseur, die ervoor zorgt dat jouw BBL-traject soepel verloopt. STL neemt jou in dienst, heeft nauw contact met Distrivers en maakt iedere vier weken salaris naar je over. Je komt in aanmerking voor een BBL-opleiding in de transport als onderstaande punten bij jou passen:

• Je bent (bijna) klaar met je vmbo-opleiding;
• Je wilt graag vrachtautochauffeur worden;
• Je steekt de handen uit de mouwen en leert in de praktijk;
• Je bent nauwkeurig, resultaatgericht en stressbestendig;
• Je bent flexibel en hebt geen bezwaar tegen het werken in dag-, avond-, weekend- en nachtdiensten;
• Je wilt een baan met vrijheid en verantwoordelijkheid;
• Je woont in de buurt van Hoogeveen.

Wat krijg je?

• Een salaris tijdens je opleiding;
• Persoonlijke begeleiding door een praktijkbegeleider op het leerbedrijf;
• Persoonlijke begeleiding door een adviseur van het Sectorinstituut Transport en logistiek;
• Gratis Arbocursus, heftruck- of reachtruck-certificaat en veiligheidsschoenen;
• Kans op een baan bij jouw leerbedrijf na het afronden van jouw opleiding.

Ben jij diegene naar wie wij op zoek zijn?

Wij nodigen je van harte uit om te solliciteren. Stuur je CV en motivatiebrief voor naar Ronald Kley (ronald@distrivers.nl) of Guido Koster (guidokoster@distrivers.nl). Voor meer informatie kun je bellen met Ronald Kley (0528-229260). Wil je eerst meer weten over STL? Kijk dan op https://www.stl.nl/bbl/ of bel Mascha Menzo (06-53825534). Voor meer informatie over Distrivers ga je naar www.distrivers.nl

Auteur: Marketing Distrivers

Tradities……….. iedere generatie heeft ze, en voor hun oorsprong moeten we terug in onze geschiedenis. Dat geldt ook voor veel van onze traditionele gerechten. Eigenlijk zegt het woord traditie het al wel, het wordt van generatie op generatie doorgegeven. We voegen er een beetje “nieuwe tijdgeest” aan toe en het gerecht kan door naar de volgende generatie. En zoals het met tradities gaat, na verloop van tijd denk je dat jij er de uitvinder en eigenaar van bent. Op Wikipedia stond een mooie definitie: Een traditie (Latijn: trádere, overleveren) is een gebruik of gewoonte die van de ene generatie op de andere wordt doorgegeven. … Tradities kunnen als waardevol worden beschouwd en boven alle kritiek verheven, maar ook als conservatisme dat remmend werkt op de vooruitgang.

Bij het gedeelte “boven alle kritiek verheven”, kriebelde er een lach bij mij omhoog. Volgens mij zorgen juist tradities voor de meeste strijd in huishoudens (en onze wereld). Hoe ik mijn best ook probeer te doen, de originele Kartoffelsalat van mijn schoonmoeder staat op ongekende hoogte. Ik snap dat wel, traditie is gelardeerd met emotie en nostalgie. Mijn moeder maakt bijvoorbeeld nog steeds de allerlekkerste hutspot. Die van mij is ook lekker, maar daar zit niet de liefde van, en voor mijn moeder in. Hoe zit het eigenlijk met de traditie van onze oer Hollandse stamppot.

Monniken

Wanneer je in de geschiedenis van eten duikt, stuit je vaak op verwijzingen naar oude kookboeken. Het oudste nog bestaande Nederlandse kookboek, dateert uit 1514 en heet “Een notabelen boecxken van cokeryen”. Monniken waren de eerste mensen die het schrift onder de knie hadden, daarna volgden de edelen en kooplieden. Pas in de 17de en 18de eeuw leerden niet notabelen ook lezen. Een vrij praktische reden dus, dat er niet echt kookboeken zijn te vinden van het ‘gewone’ volk. Mensen die niet konden lezen en schrijven, gaven recepten mondeling aan elkaar door. Zo is het waarschijnlijk ook gegaan met het verhaal over het ontstaan van stamppot, dat is een verhaal waarvan er meerdere versies rond gaan. Het onderstaande stukje geeft één van de anekdotes weer.

Willem van Oranje

Onze hedendaagse stamppotten, zijn meestal een combinatie van gestampte aardappelen en groente. De aardappel is pas sinds de Tachtigjarige oorlog met de Spanjaarden meegekomen naar Nederland. Hij werd als eerste gekweekt in de Leidse Hortus, maar pas in de 18-de eeuw werd de aardappel door mensen gegeten. Niet zo gek misschien, dat het verhaal van de eerste vermelding van stamppot vanuit Leiden afkomstig is. We gaan een klein stukje het geschiedenisboek in, voor een (zeer compacte versie van een) mooi verhaal. De 17 Noordelijke provinciën (basis voor ons later Nederland) vielen onder bewind van Karel V. Toen deze troonsafstand deed, kwam Filip II aan de macht. Het botste tussen deze streng katholieke Filip en de protestantse leider van de provinciën Willem van Oranje. Dit mondde in 1566 uit in de Beeldenstorm, waarna Filip zijn beste vriend Hertog Alva stuurde om de orde te herstellen. Van 1573-1574 belegerde Alva Leiden. Onder zijn leiding werd geprobeerd de stad uit te hongeren. Willem van Oranje en de Watergeuzen bedachten een reddingsplan. In de nacht van 2-3 oktober 1574 staken de Watergeuzen daarom de dijken door, om zo Zuid-Holland onder water te zetten en de Spanjaarden te verjagen. De Spanjaarden hielden niet van natte voeten en ontvluchtten gehaast de stad. In een verlaten legerkamp, trof men een kookpot met daarin pastinaken, wortelen, uien en vlees aan. Deze maaltijd werd bekend als hutspot. Traditioneel eten de Leidenaren hierdoor op 3 oktober nog steeds hutspot.

Stamppot Tulpenbollen

Toch is dat niet het ware verhaal van de stamppot zoals hij heden ten dage op ons bord ligt. Tot en met de twintigste eeuw is er namelijk nog geen sprake van dat de hutspot, gestampte aardappelen bevat. Hutspot is dan nog een husselpot van ongestampte ingrediënten. Vanaf begin twintigste eeuw, komt stamppot voor in kookboeken. De rol van de aardappel wordt dan ook groter, daarvoor at men met name Pastinaak. Het waarom van het stampen van de ingrediënten is geschiedkundig niet geheel bekend. Daar kun je natuurlijk allerlei theorieën op los laten. Een stamppot, is in tijden van oorlog en/of armoede, natuurlijk een prima manier om het tekort aan een duur ingrediënt te verbloemen en toch een maagvullende maaltijd op tafel te zetten. In de Tweede Wereldoorlog konden tulpenbollen niet geëxporteerd worden. In tegenstelling tot andere bloembollen, zijn tulpenbollen niet giftig. Ze werden daarom samen met suikerbieten gegeten om de honger te stillen. De Bijenkorf deelde in die tijd briefjes rond met een recept voor Stamppot tulpenbollen.

Spekjes, slagroom en roomboter

Heden ten dage staan stamppotten over het algemeen niet bekend als gezond. Dat komt vaak, doordat er thuis behoorlijk wat zout en verzadigd vet in een stamppot gaat in de vorm van bouillonblokjes, spekjes, slagroom en/of roomboter. Of een stamppot in de Schijf van Vijf staat, hangt af van een aantal factoren. Ieder hoofdingrediënt moet voldoen aan de verschillende criteria die opgesteld zijn. Wanneer je voor producten kiest die binnen de Schijf van Vijf vallen, bevat een maaltijd namelijk ingrediënten die een positief effect hebben op de gezondheid. Er is binnen de Schijf ruimte voor één of twee dagkeuzes, zodat er af en toe ook wel een stamppot gegeten kan worden, die (net) niet aan de richtlijnen voldoet. Zie voor meer informatie over de Schijf van Vijf www.voedingscentrum.nl

Witte Wieven verjagen

Bij Distrivers kennen we een grote verscheidenheid aan stamppotten. De traditionele vier mogen natuurlijk niet ontbreken. Andijvie-, boerenkool-, zuurkoolstamppot en hutspot, staan regelmatig op onze menu’s. Daarnaast zijn de klassiekers zoals hete bliksem en stamppot snijbonen al niet meer weg te denken uit onze keukens. Wist je dat stamppot snijbonen door veel mensen op Nieuwjaarsdag gegeten wordt? Oorspronkelijk waren dit zoute snijbonen. Snijbonen werden na het oogsten ingelegd in zout. Het eerste potje werd dan in het nieuwe jaar aangebroken. Naar verluidt helpt het zout tegen de kater van Oudjaarsnacht én deze stamppot verjaagt ook nog eens “Witte Wieven”. Een prachtig mooi verhaal bij een lekkere stamppot.

Nieuwerwets

Onze klanten en creatieve productontwikkelaars, hebben ook verschillende moderne stamppotten ontwikkeld zoals: stamppot paksoi met Boursin, de overheerlijke lentestamppot (tomaat, tuinbonen, wortel, rucola), de verrassende combinatie van broccoli met zoete aardappel en spekjes en de mooie combinatie van rucola en geitenkaas. Afhankelijk van de natuurlijke verkrijgbaarheid van groentes, zijn er naast onze jaarrond verkrijgbare stamppotten, per seizoen andere stamppotten te bestellen.

Column door: Stephanie Slot
Voedingsdeskundige en menu-engineer bij Distrivers