Flexitarisme

lk ben inmiddels op een leeftijd dat je echt een vroeger hebt. Vroeger dus, toen ik nog op de opleiding Voeding en Diëtetiek zat, zaten vegetariërs in de beetje oneerbiedige “Geiten-wollen-sokken” hoek. Het stigma was een beetje dat ze op gezondheidssandalen liepen en er ongezond wit uitzagen. Sindsdien is er wel het een en ander veranderd. Vegetarisch is tegenwoordig “hip-and-happening”.

Volgens Wikipedia waren de eerste vegetariërs Indiërs en oude Grieken, die uit mededogen met alle levende wezens, producten van dierlijke oorsprong uit hun voeding weerden. Het werd veelal uitgedragen door filosofen. De ‘lastpak’ uit onze schooltijd, Pythagoras, vond dat het niet eten van vlees belangrijk was voor de vrede tussen mensen, omdat het slachten van dieren de dierlijke ziel zou beschadigen.

Na een periode dat er nagenoeg geen vegetariërs waren, begint het vegetarisme in 1847 aan een opmars. In dit jaar  worden er in diverse landen vegetariërs bonden gesticht, die de belangen behartigen van de vegetariërs. De redenen dat mensen kiezen voor een vegetarische levenswijze, lopen uiteen van ethiek, milieu, eerlijke voedselverdeling tot aan gezondheid.

Is een vegetarische voedingsgewoonte gezond?

Dat is een lastige vraag. Hij is in ieder geval niet zomaar met ja of nee te beantwoorden. Door de verschillen­de beweegredenen om vegetarisch te leven, zijn er ook verschillende manieren om het in te passen in een voedingspatroon. Wel hebben nage­noeg alle vormen met elkaar gemeen dat er geen vlees gegeten wordt.

Vlees is zoals u wellicht weet, een belangrijke bron van eiwitten, ijzer, vitamine B1 en B12. Vitamine B1 komt ook voor in volkorenproducten, peulvruchten, aardappelen en noten. Het is niet waarschijnlijk dat door het weglaten van vlees een tekort zal ontstaan. Vitamine B12 komt bijna alleen voor in vlees, vis, ei en zuivel. Veganisten zouden het risico kunnen lopen op een tekort.

Voor ijzer geldt, dat het ijzer wat we uit vllees tot ons nemen het zogenaamde haem ijzer is. Naast haem ijzer kennen we ook non haem ijzer, dit komt in plantaardige producten voor. Non haem ijzer wordt minder goed in het lichaam opgenomen dan haem ijzer. 25% van het haem ijzer wordt benut, terwijl dit van non haem ijzer maar 10% is. De opname van non haem ijzer kan bevorderd worden door bij iedere maaltijd iets met vitamine C te eten (b.v. fruit). Een tekort aan vitamine B12 en ijzer kan leiden tot bloedarmoede.

Alternatieven voor eiwit zijn er in over­vloed: noten, pinda’s, pitten, peul­vruchten, soja etc. Nagenoeg alle (kant en klare) vleesvervangers bevatten tegenwoordig toegevoegd vitamine B12 en ijzer. Kleine kanttekening is dat het verstandig is om bij deze kant-en­ klaar producten op de hoeveelheid zout te letten (< 1,1 per 100 gram).

De gemiddelde vegetariër hoeft dus geen tekorten  op te lopen en kan prima met de schijf van vijf in zijn hand een gezond menu samen stellen. Niet vegetariërs zouden ook in overweging kunnen nemen om toch af en toe een vegetarische keuze te maken. In de VCP van 2016 komt naar voren dat we weliswaar minder vlees zijn gaan eten, maar de gemiddelde Nederlander eet toch nog steeds ongeveer 101 gram vlees per dag. En we doen dat op 90% van onze dagen. Dat is zo ’n slordige 37 kg per persoon per jaar. De gezondheidsraad heeft diverse onderzoeken doorgespit en komt tot de conclusie dat het eten van een grote hoeveelheid rood vlees een verhoogde kans geeft op diabetes mellitus, een beroerte of een aantal soorten kanker. De richtlijnen zijn hierop aangepast en het advies is om niet meer dan 500 gram vlees te eten per week.

Hoewel we ons stukje vlees niet graag willen missen, kiest een steeds grotere groep er toch bewust voor om één of meerdere keren per week vlees te laten staan. Niet alleen bij de warme, maar ook bij de overige maaltijden. We noemen dit Flexitariër.  

Column door: Stephanie Slot
Voedingsdeskundige en menu-engineer bij Distrivers